به گزارش سایت خبری پرسون از آذربایجان‌غربی، موزه مردم‌شناسی ارومیه از 2 منظر حائز اهمیت است، ساختمان این موزه زیبا یک بنای تاریخی ارزشمند است و با توجه به اشیاء داخل آن که از طیف متنوعی از آثار فرهنگی و خاطره‌انگیز را در خود جای داده بسیار ارزشمند است.موزه مردم شناسی ارومیه در سال ۱۳۰۷ به دستور رضا شاه در میدان توپخانه (میدان انقلاب امروزی) ساخته شد. کاربری این بنا نظامی و اداری بوده است. «ملا اوستا» یکی از معماران چیره دست آن زمان کار معماری این عمارت را بر عهده داشته، هم چنین وارطان هوانسیان، از مهندسان معمار مشهور آن زمان، به عنوان مهندس این عمارت انتخاب شد. ساخت بنا در سال ۱۳۱۰ به پایان رسید.
عمارت شهربانی حدود نیم قرن پس از ساخت یعنی در سال ۱۳۶۰ از یک ساختمان نظامی به یک ساختمان مسکونی تغییر کاربری داده شد و این عمارت در ۲۲ تیر ماه سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۷۶۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در سال ۱۳۸۵، عملیات مرمت و نوسازی بنا توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده است.
در سال ۱۳۹۲، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصمیم گرفت تا این عمارت زیبای تاریخی را به موزه تبدیل کند به این ترتیب نام بنا به «موزه بزرگ مردم شناسی ارومیه» تغییر یافت و موزه به طور عمده شامل صنایع دستی و هم چنین ابزار آلاتی است که سبک زندگی مردم این خطه را در سالیان دور برای بازدید کنندگان به تصویر می‌کشد و در بخشی از موزه، ابزارهای قدیمی کشاورزی و دامداری همانند گاوآهن، خنجر، داس، سنگ صیقل و غیره به چشم می خورند.در این موزه شیوه، آداب و رسوم زندگی مردم در قالب پوشاک، اقوام مختلف استان، ابزار و آلات موسیقی، کشاورزی، وسایل دامداری و کشاورزی، انواع ساعت، ترازو، کتب و نسخ خطی، اشیاء، ظروف تاریخی و … در دو طبقه به نمایش گذاشته شده که دیدنش می تواند برای هرکسی بسیار جالب باشد.
در موزه بزرگ مردم‌شناسی ارومیه، بخشی وجود دارد که در آن کتب، مرقعات و اسناد قدیمی نگهداری می‌شود، آثار فرهنگی موجود، طیف متنوعی را شامل قرآن، تفاسیر و کتب ادعیه، تاریخ و ادبیات، قطعات خوش‌نویسی و عقدنامه‌ها را شامل می‌شود. در قسمتی دیگر از موزه، مجسمه زنان و مردان در حال فعالیت‌های روزمره و زندگی عادی با پوشش کوردی و تورکی در معرض دید عموم قرار گرفته است.
بازی‌های قدیمی بچه‌های این خطه همچون داما، بش داش و جورابین نیز در این موزه به تصویر کشیده شده است.
برای در جریان قرار گرفتن نسخه‌های خطی موجود در موزه مردم شناسی ارومیه مصاحبه‌ای با عیسی عزیزنژاد، پژوهشگر مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانیم.
نسخ خطی موزه مردم‌شناسی ارومیه گنجینه‌ای از فرهنگ و هنر
پژوهشگر مردم‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی اظهار داشت: در موزه بزرگ مردم‌شناسی ارومیه، بخشی وجود دارد که در آن کتب، مرقعات و اسناد قدیمی نگهداری می‌شود، آثار فرهنگی موجود، طیف متنوعی را شامل قرآن، تفاسیر و کتب ادعیه، تاریخ و ادبیات، قطعات خوش‌نویسی و عقدنامه‌ها را شامل می‌شود که به دست خطاطان هنرمند عصر خویش و به شیوه‌ای زیبا به قلم تحریر درآمده و برخی نیز با استفاده از شیوه چاپ سنگی در شمارگانی محدود به چاپ رسیده‌اند.
وی ادامه داد : جلد اکثر کتاب‌ها مخصوصا همه مصاحف قرآنی، از جنس پوست و چرم بوده و در قطعه‌ها‌ی بزرگ و کوچک هستند که عموما به زبان عربی است و در برخی از آنها حواشی و ترجمه‌های فارسی نیز به چشم می‌آید.
عزیزنژاد اضافه کرد: در بین این آثار، کتب، تفاسیر و ادعیه معروف علوم دینی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به شرح باب‌الحادی عشر، مجمع‌البیان فی علوم قرآن، تحفه‌المومنین، زیارت جامعه و صحیفه سجادیه اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه آثار غیردینی با موضوعات تاریخ و ادبیات و دیگر موضوعات نیز در این گالری وجود دارند، عنوان کرد: یکی از این آثار، زبده‌التواریخ است که در مورد وقایع‌نگاری و شرح حوادث دوره ایل‌خانان، اتابکان و حکومت‌های کوچ محلی اطلاعات مبسوطی را ذکر کرده است.
این پژوهشگر عنوان کرد: تزوک تیموری، از دیگر آثار این موزه است که منسوب به تیمور لنگ بوده و شرح سیاست‌ورزی‌ها و حکومت‌داری او را تشریح کرده است.
وی ادامه داد: در مورد شیوه شکار و نگهداری پرندگان شکاری و همچنین طب سنتی و سلامتی نیز 2نمونه کتاب معروف شامل بازنامه ناصری نوشته میرزاحسام‌الدوله و صحت ناصری از دیگر آثار موجود در این مجموعه هستند.
عزیزنژاد تصریح کرد: در زمینه شعر و ادبیات داستانی و حماسی نیز آثار معروفی همچون دیوان حافظ، بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فرودسی و لیلی و مجنون به چشم می‌خورد.
این پژوهشگر اظهار کرد: نمونه‌هایی از عقدنامه‌های ازدواج و خرید و فروش ملک و زمین مربوط به خوانین و افراد بومی، از دیگر بخش‌های این موزه است که ضمن اینکه همه آنها با خطی زیبا نگاشته شده و ممهور به مهر و نشان چندین شاهد است بخشی از روش معاملات قرون گذشته مردم را نشان می‌دهد، به عنوان مثال، براساس عقدنامه‌های ازدواج آن دوره، مهریه زوجه علاوه بر مقداری مشخص پول نقد، زمین، باغ و دیگر دارایی‌های سرمایه‌ای را نیز شامل می‌شده است.
عزیزنژاد یادآور شد: تک‌برگه‌ها و آلبوم‌های مرقع خوش‌نویسی نمونه‌های دیگری از نسخ موجود هستند که اکثرا با خط نستعلیق و نسخ یا ترکیبی از هر دو با حواشی‌های نگارگری به شیوه زیبا و هنرمندانه به دست هنرمندان چیره‌دست خلق شده‌اند و قدمت آنها، قرن دهم هجری قمری است.
عزیزنژاد خاطرنشان کرد: تاریخ نگارش این آثار متفاوت بوده و از قرن هفتم تا سیزدهم هجری قمری را شامل می‌شود، قدیمی‌ترین آن نسخه قرآنی بوده که در اواخر قرن ششم قمری نگاشته شده است.
خاطرنشان می‌شود قدمت بیشتر این آثار مربوط به سده‌های دوزاده تا سیرده قمری بوده و نوع خط به کار رفته نیز متنوع بوده و شامل خطوط نسخ معرب، شکسته نستعلیق، تعلیق کم‌نقطه، نسخ و تعلیق است.
آثار فرهنگی موجود در این موزه ۷۰ عنوان است که تعدادی از آنها جزو اموال شخصی شهروندان بوده و برای حفظ و نگهداری به این مکان اهدا شده است، تعدادی نیز از قبل جزو اموال بایگانی موزه بوده که بعد از ساماندهی و تهیه شناسه آثار و مرمت برخی از آنها، به صورت یکجا تجمیع شده و در معرض دید علاقه‌مندان و فرهنگن‌دوستان قرار گرفته است و در حال حاضر به منظور رعایت اصول نگهداری و پیشگیری از آسیب، تورق و مطالعه آزاد این کتاب‌ها و نسخ برای علاقه‌مندان و پژوهشگران مقدور نیست ولی دیدن و دقت نظر در آنها برای اهل فن، حتی اگراز پشت ویترین‌های شیشه‌ای باشد، خالی از لطف نیست.
بازدید از بخش‌های مختلف موزه بزرگ و زیبای مردم شناسی ارومیه و مشاهده انواع اشیاء تاریخی- فرهنگی موجود، اتاق‌هایی با در و پنجره‌های چوبی و دیوار‌های ضخیم و گا‌ها تو در تو و توجه به ارزش‌های معماری و زیبایی‌های بنای تاریخی آن، برای هرکسی می‌تواند جذابیت‌های خاصی داشته باشد، در حال حاضر با توجه به شرایط حاکم بر جامعه و بحران شیوع کرونا در کشور و به تبع آن در استان آذربایجان‌غربی امکان سفر وجود ندارد و مسافرت با محدودیت‌های به همراه است اما برای دوران پسا کرونا و فروکش شدن این بیماری منحوس و در شرایطی که امکان سفر وجود دارد دارد پیشنهاد می‌شود بازدیدی از این مکان زیبا به عمل آید که آشنایی با آثار و فرهنگ و تاریخ این این دیار زیبا خالی از لطف نخواهد بود.
انتهای پیام/